Berekenen aandachtsgebieden omgevingsveiligheid

Naar verwachting treedt de Omgevingswet op 1 januari 2022 in werking. De Omgevingswet vereenvoudigt regels voor de ruimtelijke ontwikkeling en voegt ze samen. Hierdoor wordt de fysieke leefomgeving beter en inzichtelijker beschermd en benut. Onderdeel hiervan is de introductie van het begrip omgevingsbeleid, wat het bestaande domein externe veiligheid overneemt.

Externe veiligheid gaat over de risico’s die mens en milieu kunnen lopen door gebruik, opslag en vervoer van gevaarlijke stoffen. In het huidige beleid wordt o.a. gewerkt met het nogal technische begrip groepsrisico. Het groepsrisico wordt tegenwoordig weergegeven in logaritmische Fn-curves, waar de kans op overlijden (F) is uitgezet tegen het aantal slachtoffers (n), beiden op een logaritmische schaal. Deze weergave is abstract en moeilijk te begrijpen voor zowel burgers als burgemeesters en is daardoor moeilijk mee te nemen in een integrale afweging over keuzes in de leefomgeving. Ook vindt deze afweging pas plaats in de slotfase van de planprocedure. Daarom wordt het begrip groepsrisico straks vervangen door ‘aandachtsgebieden voor omgevingsveiligheid’. Aandachtsgebieden vereenvoudigt de planprocedure door een geografische weergave te bieden van gebieden rondom gevaarlijke activiteiten die vooraf geregistreerd zijn op https://www.registerexterneveiligheid.nl.

Figuur 1: Schematische weergave van mogelijke effecten van een risicobron.

Binnen deze gebieden zijn incidenten met brand, explosie of giftige stoffen mogelijk en is dus bestuurlijke aandacht vereist om mensen bescherming te bieden. Denk hierbij aan het opstellen van aanvullende omgevingsmaatregelen en bouwmaatregelen die zich richten op hogere zelfredzaamheid of effectievere rampenbestrijding. De gemeente kan hier dus vroegtijdig rekening mee houden bij besluitvorming.

Berekenen van aandachtsgebieden voor ca. 500 bedrijven

In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat berekende Witteveen+Bos  samen met partnerbureau AVIV de aandachtsgebieden voor ongeveer 500 Seveso en niet-Seveso inrichtingen, bedrijven die grotere hoeveelheden gevaarlijke stoffen gebruiken en/of opslaan. Dit werd gedaan conform het stappenplan van het RIVM. Vanwege de omvang van het werk en de vereiste data is ervoor gekozen om de berekeningen geautomatiseerd uit te voeren. Daardoor moest er ook een uniform werkproces voor aanlevering van de bestaande, vergunde gegevens ontwikkeld worden. Dit is gerealiseerd door gebruik te maken van een Relatics-omgeving. Op basis van de gegevens in Relatics konden vervolgens de ontwikkelde scripts gedraaid worden om de aandachtsgebieden te genereren.

Figuur 2: Voorbeeld van berekende aandachtsgebieden omgevingsveiligheid.

Naast de technische werkzaamheden was het van belang om de specialisten van de bevoegde gezagen te trainen in gebruik van Relatics. Dit ook om tot goede controle van de resultaten te komen. Vanwege de looptijd van het project (2,5 jaar) werd aanvullend een online monitoringsdashboard ontwikkeld voor de belanghebbenden. Hiermee werd snel inzichtelijk wat de huidige status van de berekeningen was en welke bevoegde gezagen voortvarend hun taken vervulden.

Op verzoek van het bedrijfsleven werden de berekende aandachtsgebieden ook al inzichtelijk gemaakt in losse rapportages per bedrijf. Hierdoor kunnen niet alleen de overheidspartijen, maar ook de bedrijven zich goed voorbereiden op de komst van de aandachtsgebieden omgevingsveiligheid. Naar verwachting helpen de aandachtsgebieden in de dialoog tussen de risicobron en de omgeving om gezamenlijk goed invulling te geven aan een veilige fysieke leefomgeving. De berekende aandachtsgebieden zullen door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat straks een plek krijgen in het Register Externe Veiligheid. Zo hebben Witteveen+Bos en AVIV een duidelijke bijdrage geleverd aan een eenvoudiger en inzichtelijker middel om de omgevingsveiligheid vast te stellen!