Beschrijvend bodemonderzoek naar zware metalen en radionucliden, in de vallei van de Grote Nete
Als gevolg van jarenlange industriële lozingen op verschillende waterlopen in De Kempen zijn er op de oevers van onder andere de Grote Nete tussen Geel en Lier diverse percelen verontreinigd met zware metalen en radionucliden zoals het atoom Radium-226. Om deze verontreinigingen in kaart te brengen heeft Witteveen+Bos in opdracht van Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) een beschrijvend bodemonderzoek uitgevoerd.
Dosistempo-screening biedt inzicht in verontreiniging
De verontreiniging van de kavels ontstond door de afzetting van sediment deeltjes (bijvoorbeeld bij overstromingen), waaraan de verontreiniging zich heeft gebonden. Op die manier ontstond een zeer groot vervuild gebied wat zich uit in verhoogde concentraties, accumulatie in voedselketens en (daardoor) in nadelige effecten op het ecosysteem. Daarnaast is bij slibruimingen in het verleden het sediment afgezet op de dijken, langs de waterloop. Hierdoor heeft de verontreinig zich nog meer kunnen verspreiden.
Vanwege de grote omvang van het onderzoeksgebied, met een lengte van circa 44km, is het niet haalbaar om het onderzoek met klassieke ontechnieken - via puntbemonsteringen - uit te voeren. Bovendien zijn analyses naar radionucliden kostbaar, zeker de verwerking van de stalen. Hierdoor kunnen de kosten voor een dergelijke onderzoek zeer hoog oplopen.
Daarom wordt bij bodemonderzoek naar radionucliden in een wijdverbreid gebied vaak gebruik gemaakt van een dosistempometer. De beperking van deze techniek is echter dat enkel ter hoogte van het maaiveld gescand kan worden op radionucliden, waardoor dieper gelegen kernen met verontreinigingen niet worden gedetecteerd. Daarom heeft Witteveen+Bos bij dit project een dosistempometer ingebouwd in een sonde, die in een boorgat gelaten kan worden. Hierdoor kunnen ook dieper gelegen kernen worden onderzocht.
3D weergave hotspots
Door deze techniek kan op een snelle manier een 3D weergave van de verontreiniging gecreëerd worden met een zeer hoge resolutie. Hierdoor wordt inzichtelijk waar de vervuilde hotspots zich bevinden en kan waar nodig een uitgebreider onderzoek, met bijbehorende boringen, staalnames en analyses, worden gedaan.
De resultaten kunnen direct in een GIS applicatie op de veldcomputer worden weergegeven, waardoor realtime een beeld van de verontreiniging gevormd kan worden. Hierdoor blijft het overzicht voor een project met een dergelijke omvang beheersbaar. Op deze manier werd de verspreiding van de verontreinig volledig in kaart gebracht, waardoor in een latere fase gemakkelijk kan worden overgegaan tot de ontwikkeling van een bodemsaneringsproject.
Inmiddels heeft Witteveen+Bos deze onderzoeksmethode ook toegepast bij andere onderzoeken en saneringen van waterlopen en industriële sites waarbij er sprake was van verontreiniging met radionucliden. De methode is geverifieerd door het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC).