Pilot ‘Meten is weten’: handelingsperspectief voor veehouders

In de provincie Noord-Brabant is een pilot gestart, onder leiding van Witteveen+Bos, waarbij stikstofemissies uit stallen gemeten worden volgens een uniforme meetaanpak. Aan de pilot, onder de noemer ‘Meten is weten’, nemen 25 veehouderijen deel. Het gaat om hoogfrequente metingen van stikstof-, methaan- en CO₂-emissies, die tot aantoonbare en betrouwbare emissievaststellingen moet leiden. De meetaanpak ligt aan de basis van een andere manier van vergunningverlening waarbij veehouders handelingsperspectief krijgen om hun emissies te verlagen.

Bij de aanvraag of het vernieuwen van een vergunning moet iedere veehouder de reductie van stikstof- en broeikasemissies aan kunnen tonen. Het toepassen van nieuwe, stikstofarme  stalconcepten volstaat hierbij niet meer als juridische bewijslast. De oplossing kan liggen in vergunningverlening op basis van doelvoorschrift in plaats van middelvoorschrift. Dus van stalconcept naar daadwerkelijke emissiereductie.

Uniforme meetaanpak

Met de pilot wil de provincie praktijkervaring opdoen met het continu meten van emissies en inzicht krijgen in de mogelijkheid van vergunningverlening op basis van doelvoorschrift. Daarmee krijgen veehouders ook handelingsperspectief om hun stallen en hun bedrijfsvoering zodanig aan te passen dat stikstof- en broeikasemissies binnen de gestelde emissieplafonds blijven. Daarvoor is het nodig dat stikstofemissies betrouwbaar worden vastgesteld, met een uniforme meetaanpak.

Witteveen+Bos is vanuit verschillende invalshoeken betrokken bij de pilot. We nemen het projectmanagement voor onze rekening. Daarnaast hebben we vanuit ons geaccrediteerde geurlab uitgebreide ervaring met emissiemetingen, meetprotocollen, NEN-normen, certificering en ringtesten voor uiteenlopende opdrachtgevers.

Meten is weten

Aan het begin van de pilot worden meetinstallaties aangelegd waarmee een jaar lang continu concentraties van bovengenoemde stoffen in de stal worden gemeten. Wageningen Livestock Research heeft hiervoor een meetprotocol opgesteld. Daarin is onder andere de meetopstelling vastgelegd, waarin bijvoorbeeld staat welke en hoeveel sensoren nodig zijn en waar deze moeten worden geplaatst. Witteveen+Bos heeft vervolgens een meetvoorschrift opgesteld (het ‘Brabantse meetvoorschrift’) waarmee de kwaliteit van de metingen wordt geborgd. In het voorschrift komen aspecten aan bod zoals het opstellen van een meetplan, het installeren van sensoren, selectie, kalibratie, beheer en onderhoud, het bijhouden van productieparameters en rapportage.

Handelingsperspectief

Met het meetprotocol en meetvoorschrift als basis zullen de emissies in de stallen worden gemonitord. Daarbij worden de concentraties aan stikstof, methaan en CO₂ binnen de stal gemeten. In combinatie met productiegegevens, zoals het aantal dieren, gemiddeld gewicht en het melk-ureumgehalte, worden deze vervolgens omgerekend naar emissies naar de omgeving. Dat is met name een uitdaging in open stallen. In gesloten stallen is de invloed van de buitenlucht een minder bepalende factor.

De metingen geven de veehouders ook instrumenten in handen waarmee zij invloed kunnen uitoefenen op de emissies, bijvoorbeeld met de voederroutine en het strooien van stikstofbindende middelen in de stal. Dat heet stalmanagement en kan worden meegenomen in het meetplan. Dit is een cruciaal aspect van de vergunningverlening op basis van doelvoorschrift en het biedt de veehouders handelingsperspectief om stikstof- en broeikasemissies binnen de gestelde plafonds te houden.

_{Bedrijfsbezoek aan geitenhouderij De Jong Vergeer VOF in Kaatsheuvel. De eigenaar, Leon de Jong, is een van deelnemers aan de pilot.}

We besteden in het meettraject nadrukkelijk aandacht aan de aspecten vergunningverlening, toezicht en handhaving. Na de zomer van 2025 volgt een evaluatie van de pilot. Daarin wordt niet alleen gekeken naar de betrouwbaarheid van de metingen, maar ook naar de juridische basis voor eventuele vergunningverlening. De kosten voor de veehouderij (installatie en meten) maken ook deel uit van de evaluatie.