Het moonshot van Karin Snel: Burger beperkt zelf schade door wateroverlast

In 1962 maakte president John F. Kennedy met een inspirerende, gedurfde speech - ook bekend als de ‘Moonshot speech’ - de Verenigde Staten rijp voor een kostbaar maar zeer succesvol ruimtevaartprogramma, een programma waarin duizenden Amerikanen hun kennis, inzichten en energie samenbalden om de eerste mens voet op de maan te laten zetten. Ook in het waterbeheer kunnen we vandaag de dag wel wat ‘moonshot thinking’ gebruiken. Als afsluiting én voortzetting van de webinarreeks ‘Klimaatrobuuste Watersystemen’, vragen we een aantal mensen uit de wereld van de wetenschap en het waterbeheer naar hun persoonlijke moonshot en de inzet die ze daarvoor plegen. Deze keer: Karin Snel.

'Ik heb mijn bachelor Antropologie gehaald in Leiden en heb daarna een Master gedaan bij Planologie. In mijn onderzoek komen deze interesses samen. Ik ben gefascineerd door de rol die burgers kunnen spelen bij het oplossen van ruimtelijke vraagstukken, zoals klimaatadaptatie. De volgende vraag is natuurlijk hoe je ze kunt activeren om daar zelf een bijdrage aan te leveren.'

'Mijn moonshot is dat iedere individuele burger in Nederland weet welke waterrisico’s hij loopt, welke verantwoordelijkheid hij zelf draagt bij het beperken van wateroverlast en welke concrete maatregelen hij in zijn situatie kan nemen om de overlast te beperken.'

Wat kunnen we in tien jaar bereiken en wat is daar voor nodig?

'Als ik over tien jaar door een willekeurige woonwijk loop, zie ik de nu geschetste beelden van een klimaatadaptieve stad overal om mij heen: groene daken, groene tuinen, regentonnen, voordeuren met drempels, wadi’s, waterpleinen, en langs huizen met waterschotten voor hun deuren. Om die droom werkelijkheid te laten worden, moeten we de komende jaren wel stevig inzetten op effectieve risicocommunicatie. Op landelijk, regionaal en lokaal niveau.'

'Op dit moment communiceren overheden vaak heel abstract over risico’s. Dat gebeurt in termen van faalkansen en maximale waterdieptes. Ook is vaak helemaal niet duidelijk wie nu waarvoor verantwoordelijk is: het waterschap, de gemeente, of jij als individuele burger of woningeigenaar? Ik heb voor mijn promotieonderzoek veel gesproken met individuele burgers. Vaak dacht men dat de verantwoordelijkheid voor het voorkomen van wateroverlast bij het waterschap ligt, onder andere omdat burgers waterschapsbelasting betalen. Er is geen algemene succesformule om individuele burgers te motiveren zelf aan de slag te gaan. Maar je moet ze in ieder geval wel alle informatie verstrekken op basis waarvan ze een weloverwogen keuze kunnen maken al of niet iets te gaan doen. Dat is nu niet het geval.'

Welke bijdrage kun je als onderzoeker leveren?

'Mijn promotieonderzoek gaat in op de elementen die nodig zijn voor effectieve risicocommunicatie. Bijvoorbeeld inzicht in de verdeling van verantwoordelijkheden. Een vervolgvraag is natuurlijk: hoe is die precies en is die verdeling in het licht van klimaatverandering nog houdbaar? In het verlengde daarvan zou ik willen nadenken over de eerlijke en sociale verdeling van de kosten die we met elkaar moeten maken voor het nemen van wateroverlastbeperkende maatregelen.'

En als mens?

'Vrienden en bekenden beginnen tegen mij wel eens over de recente wateroverlastgebeurtenissen in Zuid-Limburg en Drenthe. En dan denken ze dat zoiets niet gebeurt waar zij wonen. Iedereen heeft de neiging het risico van zich af te redeneren. Sinds mijn promotieonderzoek ga ik erover altijd in gesprek: waarom denk je dat? En ik leg ze uit dat hevige regenbuien ook in hun woonplaats voor grote problemen kunnen zorgen.'

Wat wil je graag weten van de volgende moonshotter, Dijkgraaf Luc Kohsiek?

'Waterschappen spreken nog vaak sussende woorden als er weer eens ergens wateroverlast is geweest. Zo van: u bent goed beschermd. Dat leidt bij de meeste burgers niet tot een gevoel van urgentie, dat ze zelf ook iets kunnen en moeten doen om wateroverlast te beperken. Ik vraag mij af hoe hij daar als dijkgraaf tegen aan kijkt.'