Geen kraters in de grond, maar rimpelingen in het water

Impact is een heerlijk woord. Het klinkt sterk en daadkrachtig. Je ziet consequenties voor je, actie en reactie, oorzaak en gevolg. Impact is een toverwoord. Van ontwerpers en ingenieurs tot kunstenaars, wetenschappers en ondernemers: iedereen wil impact hebben.

Een paar voorbeelden: met The Art of Impact wil het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap kunstenaars stimuleren werken met maatschappelijke impact te maken. Ondernemers op zoek naar impact kunnen terecht bij organisaties als Impact Hub of Society Impact. Wetenschappers worden geacht niet alleen een bijdrage te leveren aan hun eigen wetenschappelijke vakgebied, maar ook de maatschappelijke impact van hun werk duidelijk te maken. In 10, 20 jaar tijd is de term mateloos populair geworden.

Best bijzonder, want impact, maatschappelijke impact althans, blijkt lastig te duiden en nog lastiger te meten. De Sociaal-Economische Raad zoekt naar een instrument om de impact van maatschappelijk verantwoord ondernemen te meten. Ook ontwikkelingshulporganisaties willen de impact van hun werk graag in kaart brengen. Het blijft vooralsnog vooral een zoektocht.

En dat is logisch. In tegenstelling tot ‘effect’ of ‘output’, resultaten die meetbaar en voorspelbaar zijn, is ‘impact’ namelijk een term die recht wil doen aan het feit dat de wereld complex is. Aan het feit dat één handeling ontelbaar veel gevolgen kan hebben en dat je nu eenmaal niet de hele wereld in een spreadsheet of formule kunt vangen. ‘Impact’ raakte in zwang toen duidelijk werd dat wanneer we alleen naar meetbare ‘effecten’ en ‘output’ kijken, de zachtere consequenties en gevolgen van daden al snel over het hoofd worden gezien.

Wanneer we het over impact hebben, hebben we het bijvoorbeeld over wat er gebeurt met kansarme vrouwen in een ontwikkelingsland die eens per maand bijeenkomen in een praatgroep. Of over de kruisbestuiving die kan ontstaan wanneer een wetenschapper samenwerkt met een ontwerper of een kunstenaar met een ondernemer. Over diffuse processen en interacties, rimpelingen in het water in plaats van kraters in de grond.

Impact is een heerlijk woord. Het klinkt daadkrachtig, maar we bedoelen er iets anders mee. We willen de wereld verbeteren, maar begrijpen ook dat de wereld ingewikkeld is: dat is waar we het over hebben wanneer we het over impact hebben. Dat meetbaarheid soms meer kwaad dan goed doet. En dat lang niet alles te voorspellen en sturen is. Impact is niet alleen een heerlijk, maar vooral ook een eerlijk woord.

Lynn Berger
redacteur De Correspondent