De emissieloze bouwplaats

Op de bouwplaats komen twee grote uitdagingen van deze tijd samen: de klimaatcrisis en de stikstofcrisis. Het materieel dat we nodig hebben om dijken, wegen of woningen te bouwen wordt nog voornamelijk aangedreven door dieselmotoren, die onder andere CO2, stikstof en fijnstof uitstoten. Dat drukt zwaar op de klimaatdoelstellingen van (publieke) opdrachtgevers en kan het project in gevaar brengen als de stikstofnorm wordt overschreden.

De noodzaak om dit gevaar weg te nemen is een stevige prikkel om zo snel mogelijk emissieloos te gaan bouwen. Maar kan dat eigenlijk al wel, en hoe kunnen we dit stimuleren? In het Klimaatakkoord is vastgelegd dat de overheid emissieloos materieel vanaf 2026 gaat verplichten, als de emissiereductie door mobiele werktuigen niet snel genoeg gaat. Mede daardoor is er een ware run ontstaan op emissieloze, met name elektrische machines. Dit heeft geleid tot een groot aanbod van elektrisch materieel, maar hoofdzakelijk in de lagere vermogensklassen (tot ca. 100 kW). Als er materieel met een groot vermogen nodig is, bijvoorbeeld hijskranen, heistellingen of asfaltmachines, zijn we vaak nog aangewezen op verbrandingsmotoren. Ook voor zwaar materieel worden emissieloze varianten ontwikkeld, bijvoorbeeld op waterstof, maar die zijn nog niet breed beschikbaar.

In meerdere projecten, waaronder de vervanging van Sluis II in het Wilhelminakanaal en de A27/A12 Ring Utrecht, onderzoekt Witteveen+Bos of en hoe een emissieloze bouwplaats mogelijk is. We kijken naar het materieel dat nodig is om het werk uit te voeren, wat gangbare motoren zijn en welke emissieloze varianten beschikbaar zijn in de markt. Vervolgens bepalen we wat een realistische en ambitieuze richtlijn is voor emissieloos en emissiearm materieel. Afhankelijk van het project vertalen we deze richtlijn naar een minimumeis in het contract, of grenswaarde in een EMVI-criterium. Zo zorgen we ervoor dat de innovatiekracht van de markt optimaal wordt benut en dat investering in duurzaam materieel wordt beloond. De investeringen die nodig zijn om groot materieel te verduurzamen zijn alleen realistisch als er een langetermijnperspectief wordt geboden en de inzet van emissieloos materieel eenduidig wordt uitgevraagd door opdrachtgevers.