Weespersluis - Een groen en waterrijk woonlandschap
Het ontwikkelen van Weespersluis, een nieuw, omvangrijk woongebied in een groen en waterrijk landschap, vraagt om een integrale benadering. Er moet veel gebeuren op hetzelfde moment, dat vraagt om een nauwkeurige afweging van belangen. De integrale en ingenieuze aanpak van Witteveen+Bos komt hier goed van pas.
Weespersluis, een nieuw woongebied tussen Weesp en Muiden in de voormalige Bloemendalerpolder, beslaat een grondgebied van ruim driehonderd hectare waar 2.950 woningen, voorzieningen, infrastructuur en een omvangrijk natuurlandschap gerealiseerd worden. Het project is gesitueerd in een veenweidegebied, waar voorheen vee gehouden werd.
De Bloemendalerpolder was eeuwenlang een (moerassig) veenlandschap ten noorden van Weesp. Aan de oostzijde van deze polder heeft de Vecht altijd belangrijke functies gehad. Om de afwatering van de polder te borgen, werd in eerste instantie met behulp van een molen het water omhoog gemalen richting de Vecht. Later werd deze molen vervangen door een stoomgemaal en tegenwoordig watert de polder af op het Amsterdam-Rijnkanaal aan de westzijde.
Historische identiteit
De Vecht heeft een sterke relatie met het toekomstige woongebied. Op de oorspronkelijke locatie van het gemaal wordt namelijk een schutsluis gerealiseerd om een vaarverbinding tussen het woongebied en de Vecht mogelijk te maken.
In het ontwerp van de schutsluis is een verwijzing gemaakt naar de historische identiteit van deze locatie. De sluis is tevens hét inrichtingselement waar de naam ‘Weespersluis’ naar verwijst. De Stelling van Amsterdam en de Oude Hollandse Waterlinie, waar de Vecht een belangrijke functie heeft, geven ook identiteit aan het nieuwe woongebied door de keuze van straatnamen zoals Muiderslotlaan, Loevesteinkade en Fort Ronduitstraat.
Naast water zijn natuur en groenstructuren belangrijk voor de identiteit van Weespersluis. In Weespersluis worden drie stadsparken gerealiseerd en ruim 100 hectare van het gebied wordt ingericht als natuurgebied met ruigtes, bos en natuurvriendelijke oevers.
In het verleden was de Bloemendalerpolder een belangrijke groene locatie in het stroomgebied van de Vecht. Bij graafwerkzaamheden worden regelmatig bomen aangetroffen die duizenden jaren oud zijn, zogenoemde veeneiken. Onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft aangetoond dat deze veeneiken onderdeel hebben uitgemaakt van een oerbos.
Impact in transities
Grote opgaven zoals de energietransitie, biodiversiteit en klimaatadaptatie drukken op dit project een stempel. De meeste woningen worden voorzien van een individuele warmtepomp met bodemlus. Immers, sinds 2018 wordt er niet nieuw gebouwd met een gasaansluiting. Daarnaast worden woningen voorzien van zonnepanelen. De opkomst van de elektrische auto betekent een forse toename van het elektriciteitsgebruik, waardoor er voor een stabiel netwerk meer transformatorhuisjes nodig zijn, die ingepast moeten worden in de openbare ruimte.
Een andere opgave is de integratie van het woongebied in de natuur. In het westelijke deel van de Bloemendalerpolder wordt een kerngebied ontwikkeld voor flora en fauna in veenweidegebied. Dat aan te leggen natuurgebied zorgt voor een ecologische verbinding met andere natuurgebieden in de omgeving, als onderdeel van een groter systeem. Er worden ook verbindingen gemaakt met het woongebied en de Vechtzone, om het ecologisch netwerk verder te versterken. Zowel groen- als waterstructuren zijn hier belangrijke aders van dat netwerk.
In de woonwijk zelf worden ook steeds meer maatregelen getroffen om de biodiversiteit te stimuleren. Een voorbeeld hiervan is het plaatsen van kasten voor vleermuizen, huismussen en gierzwaluwen in gevels van woningen, maar ook in de stadsparken is een rijke biodiversiteit te verwachten. Naast veel groen wordt er ook veel water gerealiseerd in Weespersluis, waaronder een grote centrale waterpartij met een flexibel peilbeheer. Deze inrichtingselementen dragen bij aan de klimaatrobuustheid van het plan.
Fijnmazig netwerk
De ambities voor de woonwijk zijn uitgewerkt op hoofdlijnen, een voorbeeld hiervan is een fijnmazig netwerk voor fietsverkeer en voetgangers. Er zijn vervolgens nog wel een aantal stappen te zetten om te komen tot een haalbare en maakbare uitwerking. Weespersluis ligt op fietsafstand van het NS-station Weesp, wat kansen biedt voor wandelen en fietsen: actieve mobiliteit.
Daarmee is rekening gehouden in het voortraject om dat zo veel mogelijk te stimuleren. Bij de verdere uitwerking van de plannen heeft Witteveen+Bos door het opstellen van een netwerkanalyse (met behulp van onze digitale producten de Loop- en Fietsmonitor) gekeken naar de belangrijkste verbindingen in het plangebied én wat dit betekent voor de inrichting daarvan. Dat deden we met behulp van onze datagedreven digitale platforms de Loopmonitor en de Fietsmonitor.
Dit blijven we ook de komende jaren doen met de verschillende partijen die aan dit project werken. Naar verwachting worden in 2028 de laatste woningen opgeleverd. Dan biedt Weespersluis plek aan zo’n 10.000 nieuwe bewoners, die kunnen genieten van wonen in een groene en waterrijke omgeving.
Witteveen+Bos is de integrale adviseur voor deze ontwikkeling. Zowel als adviseur op het gebied van ruimtelijke vormgeving en landschapsarchitectuur tot besteksuitwerkingen (detailniveau van het ontwerp) als adviseur op het gebied van ecologie, verkeer, constructies (diversiteit van de werkzaamheden).
Sinds 2013 tot en met de uitvoeringsfase zijn we in de gehele projectketen betrokken. Weespersluis wordt ontwikkeld door de GEM Bloemendalerpolder, waarin BPD Ontwikkeling, Adriaan van Erk, AM, Blauwhoed en Van Wijnen Projectontwikkeling Midden partner zijn.