Mangroveherstel in Sei Jang met nature-based solutions

Witteveen+Bos Singapore heeft met succes een belangrijk mangroveherstelproject uitgevoerd in Sei Jang, Bintan. De holistische benadering aan de hand van een systeemanalyse, in combinatie met ecologische expertise en lokale kennis (van stakeholders), heeft ertoe geleid dat maar liefst 66 % van de aangeplante mangroves aansloeg. Bovendien heeft het aanzienlijke voordelen opgeleverd voor de lokale biodiversiteit en omgeving.

CO2-neutraal door samen te werken met de natuur

Toen Jaïr Smits in 2020 aantrad als managing director van Witteveen+Bos Singapore, was een van zijn eerste doelen om het kantoor CO₂-neutraal te maken. Jaïr: ‘Het verkrijgen van een ‘klimaatneutraal certificaat’ is niet moeilijk. De emissierechten die je daarvoor nodig hebt, kun je voor een paar euro kopen. Maar dat voelde niet echt alsof we een wezenlijk verschil maakten. Daarom besloten we om een mangroveherstelproject op te zetten. Mangroves zijn een van de meest koolstofrijke ecosystemen ter wereld. Op de lange termijn kunnen ze fungeren als koolstofputten.’

Maatschappelijke betrokkenheid en participatie

Witteveen+Bos had ervaring al opgedaan met het aanplanten van mangroves, bijvoorbeeld via de projecten voor semipermeabele zeeweringen in Demak, Indonesië. Ook weten we hoe belangrijk de betrokkenheid van lokale stakeholders en de gemeenschap is. Daarom zochten we draagvlak onder de lokale bestuurders en bevolking. In dit project werkten we samen met dr. Marc van Loo van LooLa Kommunitas en prof. Henky Irawan van de Universitas Maritim Raja Ali Haji.

Samen met onze eigen ecologen hebben zij negen mogelijke locaties op Bintan in kaart gebracht. Kelurahan Sei Jang is als eerste opnieuw beplant. Tijdens het selectieproces is rekening gehouden met diverse aspecten, zoals de voorkeuren van de specifieke mangrovesoorten en de kenmerken van de aanplantlocaties.

Op 16 december 2021 zijn de eerste bomen geplant in aanwezigheid van Pak Aprizal Bahar (hoofd LHK Bintan), Pak Hendri (hoofd LHK van de provincie Riau) als vertegenwoordiger van het lokale bestuur, en Ibu Desriyati (afdelingshoofd LHK Tanjungpinang). Erika Ng, ecoloog bij Witteveen+Bos Singapore: ‘We zijn gestart met 570 mangrovebomen. Uiteindelijk zijn het er 2.850 geworden. Buurtbewoners hebben deelgenomen aan de aanplantfase, waarvoor ze een kleine vergoeding kregen. Zo krijgt ook de omgeving de kans om betrokken te zijn bij het initiatief. Daarnaast is de locatie bezocht door een groep van de Sustainable Executive Leadership van het Executives’ Global Network (EGN) om inzicht te krijgen in duurzame maatregelen voor mangroveherstel, alsook het belang ervan voor zowel ecologie als omgeving.’

Lokale biodiversiteit en duurzame inkomstenbronnen stimuleren

Op de geselecteerde locatie op Bintan (Kelurahan Sei Jang) zijn in het verleden veel mangroves gekapt in verband met bouwplannen die vervolgens niet zijn gerealiseerd. Het terrein is eigendom van de overheid. Vanuit ecologisch oogpunt fungeren de mangroves als schuilplaats voor kleine organismen, zoals krabben en garnalen. Deze worden naar de locatie toe getrokken omdat ze daar bescherming vinden tegen grotere roofdieren. Bovendien dienen de bladeren van de mangroves als voedselvoorziening. Opvallend is dat rond 90 % van de visserij in Indonesië kleinschalig is. Dit benadrukt het belang van gezonde mangrove-ecosystemen als kraamkamers voor vis en als voedsel- en inkomstenbron voor de omgeving.

Resultaten

Om de goede resultaten van het project te borgen past Witteveen+Bos geavanceerde monitoringstechnieken toe. Waar aanvankelijk de biodiversiteitsbeoordelingen handmatig werden uitgevoerd, maakt het project inmiddels gebruik van satellite monitoring technology. Door het toepassen van de normalized difference vegetation index (NDVI) kunnen we de groeidichtheid van de vegetatie in de gaten houden. De NDVI-waarde laat een positieve stijging zien van 0,56 (vóór aanplant) naar 0,79. Hieruit blijkt een robuuste groei van de aangeplante mangroves. Naast de satellietgegevens worden jaarlijks ecologische onderzoeken uitgevoerd om de gezondheid en ontwikkeling van de mangrovezaailingen te monitoren.

Vier jaar na het aanplanten van de eerste mangrovebomen zien we dat 66 % is aangeslagen. Dit is opvallend hoger dan het wereldwijde gemiddelde van 40 % (andere bronnen melden percentages van slechts 10-20 %). Erika: ‘In februari 2025 zagen we de eerste bloemen aan de mangroves. Aan de bloemen kun je zien dat de mangroves volwassen aan het worden zijn. Dit is een goed teken en laat zien dat onze strategische plantaanpak effect heeft gehad.’

De inspanningen voor herstel hebben geleid tot een levendige habitat voor uiteenlopende diersoorten, waaronder krabben, modderspringers, vogels, garnalen en slakken. Erika: ‘Tijdens de jaarlijkse inspecties zagen we mensen uit de omgeving het mangrovebos ingaan met visuitrusting. Het lijkt er dus op dat er op de locatie op kleine schaal wordt gevist.’

Uiteraard is Witteveen+Bos Singapore met dit project inmiddels meer dan CO₂-neutraal. Nog belangrijker heeft het een plek gecreëerd waar lokale flora, fauna en de omgeving goed gedijen.

Het belang van systeemanalyse, ecologische expertise en lokale kennis en samenwerking

Het succesvol herstellen van mangroves vraagt om een systeemaanpak waarbij alle aspecten van het ecosysteem aan bod komen, zoals hydrologische, ecologische, historische en maatschappelijke factoren. Werken met de natuur in plaats van ertegen is cruciaal voor duurzaamheid op de langere termijn.

De ervaringen en resultaten van het mangroveherstelproject in Sei Jang bieden waardevolle inzichten voor toekomstige nature-based solutions. Witteveen+Bos zet zich in voor het stimuleren van maatregelen die de biodiversiteit ondersteunen, klimaatverandering beperken, en bijdragen aan veerkrachtige ecosystemen. Met initiatieven zoals dit willen we anderen inspireren op onze gezamenlijke koers richting een duurzamere wereld die ecologisch in balans is.