De Eeuwige Bron

Concept voor duurzamere waterwinning

De Eeuwige Bron

Het gebruik van grondwater voor drinkwater staat steeds meer onder druk door het verdrogende effect op natuur. Dat brengt uitdagingen met zich mee voor drinkwaterproducenten, zoals Vitens. Om uitdagingen op gebied van waterwinning, klimaatadaptatie, energietransitie en leefomgeving aan te gaan, hebben H+N+S Landschapsarchitecten en Vitens een nieuw concept ontwikkeld: Panorama Waterland. Witteveen+Bos heeft hiervoor, samen met H+N+S, een préverkenning onder de noemer Eeuwige Bron uitgevoerd.

Het concept achter Panorama Waterland is gebaseerd op een andere inrichting van het watersysteem. Het huidige watersysteem is te veel gericht op het afvoeren van overtollig water, zeker op de hogere zandgronden. Het idee is om het neerslagoverschot vast te houden met landschapwadi’s in een hydrologisch geïsoleerd gebied en dit water te gebruiken voor onder andere landbouw en drinkwater.

Naast het vasthouden van water voor deze doeleinden en nieuwe perspectieven voor agrarische bedrijven, is er ook winst voor de natuur. Er ontstaat nieuwe natte en droge natuur die met elkaar verbonden wordt, wat leidt tot een toename van de habitatkwaliteit, een hogere biodiversiteit en ecologische waarde en een robuustere bodem.

Casus Sallandse Heuvelrug

In de préverkenning is het concept nader ingepast en onderzocht op de Sallandse Heuvelrug onder de noemer Eeuwige Bron. Daarbij hebben we voor vier conceptuele varianten onderzoek uitgevoerd naar de belangrijkste effecten op het watersysteem, natuur, landbouw, drinkwaterproductie en overige aspecten met maatschappelijke meerwaarde.

Het doel van de préverkenning: vaststellen of het concept meerwaarde biedt en  geen ontoelaatbaar negatieve effecten heeft, dat het starten van een verkenning voor realisatie op de Sallandse Heuvelrug te verantwoorden is.

Positieve effecten

Uit het onderzoek blijkt dat water in het concept van de Eeuwige bron beter en nuttiger gebruikt wordt, zodat het gebied klimaatadaptiever wordt. Voor de drinkwatervoorziening geeft de verbetering van de waterbalans circa 12 tot 17 miljoen m3 per jaar aan extra wincapaciteit, genoeg voor ongeveer 300.000 personen.

Er treden positieve effecten op voor natuur en natuurpotenties, doordat verdroging vermindert. Wel zijn enkele lokale, negatieve effecten op Natura 2000 nog een aandachtspunt. De positieve en negatieve effecten op de landbouwproductie zijn redelijk in balans bij significante aanpassingen aan de bedrijfsvoering.

Prijswinnaar

Panorama Waterland won in 2020 de EO Wijersprijs. De prijs, vernoemd naar de bouwkundige Leonard Wijers, had dat jaar het thema: ‘Verrukkelijk landschap; naar een aantrekkelijk en vitaal platteland’.

De vraag daarbij was hoe het toekomstige platteland er uit moet zien met een transformatie van eenzijdige voedsellandschappen naar multifunctionele leefomgevingen. Daarbij moest rekening worden gehouden met duurzame en economische perspectieven voor onder meer boeren, als belangrijke vormgevers van het platteland.

Meer informatie

<>