Holontool.nl is het resultaat van het onderzoekstraject Semi-autonome energiesystemen. Dit is in januari 2022 gestart door breed consortium met onder andere ZEnMo, TU/e, TNO, Antea Group, Quintel, Hanzehogeschool, Hogeschool van Amsterdam en Witteveen+Bos, in opdracht van RVO op verzoek van het Topsector Energie-programma Systeemintegratie.

Witteveen+Bos heeft met experts op het gebied van projectmanagement, softwareontwikkeling en energiesysteemmodellering intensief bijgedragen aan de ontwikkeling van het innovatieve holontool.nl-platform. Het hart van holontool.nl is een rekenkern die in staat is interactief inzicht te geven in het effect van holarchische systeemconfiguraties. Vijf voorbeeldcasussen van dergelijke lokale energiesystemen zijn beschikbaar: een bedrijventerrein, een industrieel cluster, een woonbuurt, een agrarisch bedrijf en een gemeente.

Innovatief aan holontool.nl is het gebruik van agent-based modelling (ABM) om zo beter inzicht te krijgen hoe lokale actors in het energiesysteem reageren op beleidsmaatregelen voor meer lokale autonomie. Deze vorm van modellering maakt het mogelijk om het onderliggende menselijk gedrag te simuleren. Bijvoorbeeld de toenemende piekbelasting veroorzaakt door het opladen van elektrische auto’s na 18.00 uur ’s avonds tot de volgende ochtend, of het feit dat zonnepanelen alleen overdag stroom leveren en het stroomnet belasten. Hiermee kan ook onderzocht worden hoe prijsprikkels zoals dynamische tarieven invloed hebben op het spreiden van deze piekbelasting.

Anders dan een scenariomodel met veel aannames, of een optimalisatiemodel met perfecte voorspellingen, zorgt het gebruik van ABM dat lokale parameters, gedragingen en beleidsmaatregelen de uitgangspunten vormen. Hiermee is het systeemgedrag een resultaat van onderliggende dynamieken en wordt dit niet van bovenaf opgelegd. Daarom sluit deze manier van modellering naadloos aan op het gedachtengoed van lokale energiesystemen.

De online tool stelt de gebruiker in staat met verschillende instellingen te spelen, bijvoorbeeld de verdeling tussen zon- en windopwek of de grootte en inzet van batterijen. Iedere toename of vermindering van het aantal huizen, bewoners, zonnepanelen, laadpalen, elektrische auto’s, fabrieksgebouwen en dergelijke, heeft invloed op de betaalbaarheid, duurzaamheid, netbelasting en zelfvoorzienendheid. Als de gebruiker in de app één van de parameters wijzigt, dan wordt deze verandering realtime verwerkt in de resultaten. Aan de hand van de uitkomsten is het aan de gebruiker om te beslissen of dit eindresultaat wenselijk en/of haalbaar is.

De rekenkern van holontool.nl wordt bovendien dynamisch verrijkt met data uit het Energy Transition Model (ETM) over onder meer de verwachte prijzen voor energie en de verwachte energievraag. De koppeling maakt het ook mogelijk om de haalbaarheidsindicatoren van energiegemeenschappen op lokaal niveau, maar ook op regionaal en landelijk niveau door te rekenen. Deze data-uitwisseling vindt realtime plaats. Holontool.nl haalt hierbij niet alleen data op, maar verrijkt ook het ETM met de eigen uitkomsten en het gedrag van de lokale systeemcomponenten, waardoor ook de betrouwbaarheid van dit model verder toeneemt.

De tool is bedoeld om beleidsmakers, ondernemers of innovators te inspireren over de potentie van lokale energiegemeenschappen. Om snelle en voldoende gedetailleerde resultaten te genereren, werkt Holontool met representatieve buurten of bedrijventerreinen. Hiermee kan de gebruiker het best passende lokale energiesysteem in termen van capaciteit, kosten en haalbaarheid vormgeven.

De naam Holontool.nl is ontleend aan een holon: een object dat zowel een geheel op zichzelf is als een deel van een groter geheel. Dit sluit aan bij de verandering van onze energiestructuur - van een centraal systeem gebaseerd op fossiele brandstoffen met een handvol aanbieders waarvan iedereen energie afneemt, naar een complex systeem met meerdere duurzame bronnen, waar vraag en aanbod onvoorspelbaar zijn.