De gevolgen van de corona-pandemie zijn enorm, niet alleen voor mensen, maar ook de economie krijgt een grote dreun. Het CPB schat de Nederlandse economie dit jaar tussen de 3,6 en 7,5% zal krimpen. Dat zal op termijn zeker effect hebben op de bouwsector. Op korte termijn ziet het beeld in de bouwsector er divers uit. In de vastgoedmarkt is het effect direct merkbaar geweest. Deze markt is sterk afhankelijk van de financierbaarheid en de grote onzekerheden vertalen zich meteen in een sterke afname van de bereidheid bij investeerders om financiering te verstrekken. De woningmarkt wordt nog niet hard geraakt, maar daar zal veel afhangen van de renteontwikkeling. Private opdrachtgevers in de bouwsector zijn vrijwel zonder uitzondering terughoudend. Voor hen spelen problemen zoals de liquiditeit en afname van de vraag een grote rol, waardoor een bouwproject meestal ‘even in de ijskast wordt gezet’.

In de markten met publieke opdrachtgevers, zoals de infrastructuur, is het beeld anders. Daar speelt de financiering vrijwel geen rol, zeker niet bij grote projecten, die onderdeel zijn van meerjarenprogramma’s. En belangrijke opdrachtgevers, zoals Rijkswaterstaat en Prorail, hebben publiekelijk te kennen gegeven hun verantwoordelijkheid te nemen en geen vertraging in hun programma’s te laten ontstaan. Met het oog op de opgave in de toekomst wil bijvoorbeeld Rijkswaterstaat zelfs een versnelling doorvoeren.

Voor wat betreft aanbestedingsprocedures zijn er - onder de huidige condities, maar ook straks in de 1,5 metereconomie - in beginsel niet zoveel beperkingen. De grotere projecten worden al (bijna) volledig digitaal via Tendernet gedaan. En een bijzonder element zoals een interview kan zonder probleem worden gedaan via beeldbellen.

Als een procedure wordt vertraagd, is dat uiteraard inefficiënt, zowel voor de opdrachtgever als de inschrijvers. In juridische zin wordt vrijwel altijd een voorbehoud gemaakt voor de planning, dus protesteren tegen uitstel heeft meestal geen zin.

Een versnelling in een programma kan op een aantal manieren via een aanbesteding worden bereikt. De doorlooptijd van een project kan worden verkort door de juiste keuze van een procedure. Bij een niet-openbare procedure kan de selectiefase al worden opgestart vóórdat alle stukken voor de gunningfase gereed zijn. Maar een echte versnelling wordt vooral bereikt door de combinatie van de juiste aanbestedingsprocedure met een alternatief bouwproces, bijvoorbeeld een bouwteam. Daar kan de bouwteamaannemer worden geselecteerd terwijl het ontwerpteam volop bezig is. En in het bouwteam - mits goed georganiseerd - kunnen alle condities worden besproken, zodat er aan het eind, bij het overeenkomen van de uitvoeringsovereenkomst, slechts heel weinig tijd nodig is. En de bouwteamaannemer kan eventueel in de bouwteamfase alvast vooropdrachten uitvoeren én zijn voorbereidingen al treffen, waardoor de uitvoering in vliegende start kan plaatsvinden.

Of hiermee ook echt de doelstellingen worden gehaald, is nog wel de vraag. Zo wil bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de renovatie-opgave van bruggen en kademuren met een factor 20 versnellen. Dat is een ambitie die met veel enthousiasme door de markt wordt begroet, maar het zal meer vergen dan alleen de toepassing van bouwteams en slim aanbesteden. Net als bij Rijkswaterstaat zal er dan ook moeten worden ingezet op innovaties en nauwer samenwerken met de markt. Hoe onzeker de toekomst ook mag zijn, de combinatie van goed aanbesteden en het juiste bouwproces is voor de bouwsector de enige juiste aanpak.