Volgermeerpolder: natuurlijke begrenzing

De Volgermeerpolder ten noorden van Amsterdam is 100 hectare groot en heeft een omtrek van 6 kilometer. Dit gebied werd na de Tweede Wereldoorlog gebruikt als gemeentelijke vuilnisbelt. In 1980 werden hier tienduizenden vaten chemisch afval ontdekt die daar vanaf de jaren zestig waren gedumpt, waaronder bestrijdingsmiddelen en dioxines afkomstig van het chemische bedrijf Philips-Duphar.

Er werd besloten om de vuilnisbelt in te kapselen, en daarop een nieuw natuur- en recreatiegebied aan te leggen in een van de grootste en meest complexe sanerings- en natuurontwikkelingsprojecten van Nederland. De vervuilde lagen zijn met folie afgedekt, en het gebied wordt voortdurend gecontroleerd. Een 2 millimeter dikke toplaag van polyethyleen met hoge dichtheid (High-Density Polyethylene, HDPE) is op de gehele vuilstortplaats aangebracht, gevolgd door een laag grond die als afvoersysteem fungeert. Daarbovenop is een laag nieuwe, voornamelijk vochtige (veenmos)vegetatie ontwikkeld, zodat natte gebiedjes gelijkend op sawa’s ontstaan. Volledige integratie van het technische en landschapsontwerp was noodzakelijk voor de aanleg van dit kwetsbare ecosysteem, dat op zijn beurt afhankelijk is van een complex watersysteem dat onlosmakelijk deel uitmaakt van de omgeving. Voor de gekozen oplossing was 2.5 miljoen kubieke meter grond nodig, die voornamelijk afkomstig was van de aanleg van de Noord/Zuidlijn. De ontwikkeling van ‘natte’ vegetatie en het hergebruik van afgegraven grond zorgden voor een aanzienlijke verlaging van de kosten van grondaanvoer. Op deze manier werden twee voordelen gerealiseerd: er werd een veilig en aantrekkelijk nieuw natuurgebied aangelegd net buiten Amsterdam, tegen zo laag mogelijke kosten.

Speciale aandacht voor veiligheid en gezondheid
Bij aanvang van het project in 2001 werd een geslaagde proef uitgevoerd om de technische haalbaarheid van de voorgestelde saneringsmaatregelen te onderzoeken. Hierbij werden de volgende aspecten beoordeeld;

• verschillende technieken om het sterk vervuilde slib in de bestaande waterwegen in te kapselen met behulp van onderwaterfolie
• verspreiding van sterk vervuild percolatiewater en het effect van bodemwerkzaamheden op dit proces;
• veiligheid en gezondheid van de omwonenden en medewerkers ter plekke (in verband met blootstelling aan verontreinigingen)
• vereiste dikte van bodemlagen om de geotechnische stabiliteit te waarborgen, aangezien de Volgermeerpolder in een drassig gebied ligt
• mogelijkheden om de sanering uit te voeren met gewone grond afkomstig van de Noord/Zuidlijn, in plaats van productiezand

Het ontwerp en de aanbestedingsdocumenten zijn opgesteld aan de hand van de resultaten van het proefproject. Daarbij werd speciale aandacht besteed aan veiligheid en gezondheid, en het voorkomen van overlast voor de omgeving. Tijdens het project is er in totaal 2 miljoen kubieke meter grond verplaatst.

Op 19 april 2011 werd de gesaneerde Volgermeerpolder geopend door Prins Willem-Alexander.