Verdieping Zeekanaal Brussel - Schelde

In 2013 startte de afdeling Zeekanaal binnen de Vlaamse Waterweg met de laatste fase van een structurele verdieping van een deel van het Zeekanaal Brussel - Schelde. Dit met als doel de scheepvaart tussen Brussel en Antwerpen te optimaliseren, alsook schepen met een bruto registertonnage tot 10.000 (BRT) toegang te kunnen bieden tot het kanaal.

De Rupeltunnel werd gebouwd in 1972, waarna hij in 1982 opengesteld werd voor het wegverkeer tussen Antwerpen en Brussel. Deze tunnel is ongeveer 1.650 m lang en bestaat uit een snelweg met twee keer drie rijstroken en een gesloten deel van 595 m. Naast de twee hoofdrijbuizen bevat het gesloten deel een smalle centrale vlucht- en installatiekoker. Het deel onder de Rupel en onder het zeekanaal is afgezonken, het cut-and-cover-deel daartussen werd in-situ gebouwd.

Het verdiepen van het zeekanaal hield in dat de grond bovenop de tunnel verwijderd moest worden, waardoor het verticaal evenwicht van de zinktunnel verstoord werd. Nader onderzoek moest uitwijzen of het verdiepen van het kanaal ter hoogte van de zinktunnel mogelijk was.

Om het kanaal te kunnen uitdiepen tot een waterdiepte van 9,50 m over een breedte van minsten 25 m, heeft TEC - een joint venture tussen Witteveen+Bos en Royal Haskoning DHV -  op basis van de oorspronkelijke ontwerpdocumenten opwaartse, dwars- en langsdoorsnede-analyses uitgevoerd. Dit met als doel het effect van de verdieping van het kanaal op de structurele integriteit van de tunnel te bepalen.

Dankzij onderzoek konden we de berekende vervorming vergelijken met recente zettingsoverzichten om zo de analyses te valideren. Daarnaast maakten we een ontwerp voor het baggeren van de rivierbedding, waarin we rekening hielden met een optimale bescherming van het tunneldak en de rivierbodem.

Een beschermlaag bovenop de tunnel plaatsen, voorkomt dat er ontgrondingskuilen naast de tunnel ontstaan door stroming en de scheepvaart. Het voorkomt anderzijds ook dat vallende ankers het dak van de tunnel beschadigen. Bij het uitdiepen van het kanaal was het net daarom belangrijk om een nieuwe beschermlaag op een dieper niveau te plaatsen, dat zich eveneens dichter bij het dak situeerde. In die optiek werkten we in de ontwerpfase diverse oplossingen uit op basis van analyses van de bestaande en toekomstige scheepvaart.

Uit onderzoek bleek dat de verwachte zettingen zouden leiden tot extra rotaties in de lekkende segmentvoegen van de tunnelwand. In die optiek hebben we dan ook de oorzaak van de lekkage verder onderzocht. Op basis van dit onderzoek formuleerden we een advies, waarmee De Vlaamse Waterweg aannemers kon briefen inzake de reparatie ervan. Daarnaast bepaalden we eveneens alarmeringswaardes. Dit liet ons toe om de veiligheid te garanderen tijdens het uitvoeren van de werkzaamheden.

Heel wat bestaande tunnels lopen tegen een onderhoudsperiode aan, waarin tunneltechnische installaties vervangen en een upgrade krijgen. Een onderhoudsperiode is bij uitstek geschikt om kritieke onderdelen te inspecteren en eventuele schades te herstellen.

Witteveen+Bos adviseert overheidsinstanties welke maatregelen noodzakelijk zijn om een tunnel weer aan het huidige veiligheidsniveau te laten voldoen. Dit met het oog op een langere levensduur van tunnels. Zo adviseert Witteveen+Bos, in TEC-verband, verschillende opdrachtgevers bij de renovatie van de Piet Heintunnel, Michiel de Ruijtertunnel, Arenatunnel en de Eerste Heinenoordtunnel in Nederland.