Professionele standaard datamanagement ‘Wind op zee ecologisch programma’
Sinds 2016 wordt gestructureerd onderzoek gedaan naar ecologische effecten van windparken op zee. Met dit doel is het programma ‘Wind op zee ecologisch programma’ (Wozep) opgestart in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Wozep richt zich op onderzoek naar de belangrijkste kennisleemtes rond de ecologische impact van windparken op zee. Witteveen+Bos is in opdracht van Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor het datamanagement binnen Wozep.
Voor de energietransitie moeten alle zeilen worden bijgezet. Ook windenergie op zee draagt hieraan bij. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat windmolenparken op zee grote, negatieve ecologische effecten hebben. Om vóór de vergunningverlening (onderdeel van het het kavelbesluit) van een windpark deze effecten in te kunnen schatten is veel informatie nodig. Wozep voorziet hierin met onder meer haalbaarheidsstudies, internationale inventarisaties van data en kennis, modelontwikkeling en onderzoek met veldobservaties. Deze kennis is waardevol voor het ontwerptraject en de besluitvorming rondom windparken.
Sinds november 2019 is het datamanagement van Wozep in handen van Witteveen+Bos. Het doel van het datamanagement is realiseren en borgen van een gestandaardiseerde opslag van alle ingewonnen data binnen het programma. Dit moet zorgen voor transparantie van de beschikbare data en hergebruik van data en modellen stimuleren.
Datamanagementsysteem
Voor dit doel hebben we een datamanagementsysteem ingericht, dat voor alle betrokkenen bereikbaar is via een webportal. In de bijbehorende cloud-omgeving wordt de data ingewonnen, verwerkt en opgeslagen en kunnen datasets worden ontsloten en gedeeld. Een gestandaardiseerd datamanagementproces is uitgewerkt om te kunnen monitoren of een dataset is ingewonnen en aangeleverd, opgeslagen of ontsloten. Dit wordt beschreven in een datamanagementplan en volgt de FAIR data-principes (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable), oftewel het vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar maken van data voor mens én computer.
Standaard neerzetten
Kees Borst, deelprojectleider datamanagement vanuit Rijkswaterstaat: ‘Bij RWS is veel aandacht voor toegankelijkheid, transparantie en hergebruik van data. Het is een moeilijke uitdaging om al die mariene data nationaal en internationaal (bijvoorbeeld via EMODNET) op een betrouwbare manier vindbaar en toegankelijk te maken, zodat het ook goed herbruikbaar is. De mariene wereld is complex, heeft te maken met allerlei thema’s en onderzoeken die in elkaar grijpen, dus de vraag is ook: hoe ontsluiten we dit voor de mariene onderzoekgemeenschappen? We hebben hierin een hele stap gemaakt. Deze datamanagement-aanpak wordt sinds dit jaar ook gebruikt voor het programma Monitoring-Onderzoek-Natuurversterking-Soortbescherming (MONS). Met het datamanagement voor zowel Wozep als MONS zetten we een professionele standaard neer waar ook anderen mee gediend zijn. Nu en in de toekomst.’
Datastewardship
Rina Clemens, teamleider data-analyse en datamanagement bij Witteveen+Bos: ‘Voor Rijkswaterstaat geven we met een team invulling aan datastewardship. Dit houdt in dat wij continu het datamanagementproces begeleiden en waar nodig ondersteuning bieden. Wij borgen dat gegevensleveranciers en Rijkswaterstaat projectleiders altijd inzicht hebben in de afspraken, door dit vast te leggen in een datamanagement factsheet en waar nodig opvolging te verzorgen. Het gewenste eindresultaat is dat elke dataset duurzaam is opgeslagen en ontsloten als open data. Momenteel werken we aan het zichtbaar maken van de beschikbare datasets binnen het Wozep- en MONS-programma, zodat deze opvraagbaar zijn door derden.’
Waardevolle onderzoeksresultaten Wozep
Wozep heeft al belangrijke inzichten opgeleverd over de effecten van windparken op vogels, vleermuizen en zeezoogdieren. Wozep richt zich in de eerste plaats op soorten met een beschermde status, die een direct effect ondervinden van de windturbines.
Denk aan aanvaringen van vogels en vleermuizen met turbines, vogels die de windparken vermijden, het effect van onderwatergeluid op bruinvissen en zeehonden en het mogelijke effect van elektromagnetische velden rondom de kabels
Ook wordt onderzoek gedaan naar de verandering van de windparken als leefgebied voor zeezoogdieren en vogels. Verandering van dit leefgebied (hoeveelheid beschikbaar voedsel, rustplaats, vestigingsmogelijkheden voor bodemdieren) kan ook effect hebben op het voorkomen en de conditie van de andere soortgroepen.
Als laatste kijkt Wozep naar mogelijke effecten van windparken op de fysische processen (zoals golven, stroming, troebelheid) in de Noordzee. Deze fysische processen staan aan de basis van het ecosysteem Noordzee en werken door op het voedselweb en uiteindelijk ook op de kwetsbare soorten.
Meer weten?
