Cobouw column door Jaap de Koning

Ik rijd regelmatig heen en weer tussen onze kantoren in Amsterdam en Deventer, over de Rijksweg 1 (A1). Vanaf Stroe ga ik altijd een beetje op vakantie, want de Veluwe komt dan de auto in. Het landschap en de snelweg gaan golven, heide, zand en bomen wisselen elkaar af. Ineens word ik me bewust van het seizoen door de paarse hei, de resten sneeuw op de hellingen of de lente als er een groene waas over de bomen ligt. Ook al is het hoogste punt maar zo’n 60 meter boven NAP, ik heb de illusie dat ik in een ver buitenland rijd door een ruig natuurgebied.

Dat is vooral de verdienste van Nic Zuurdeeg, de ontwerper die in de jaren ’70 het tracé mocht vormgeven. Deels ter plekke instrueerde hij de aannemer over hellingen, heuvels en de kuilen. Door slimme vormgeving is er bijna geen hek, bord of vangrail te zien. Dat draagt onbewust bij aan het gevoel dat je over een ‘parkway’ rijdt, on-Nederlands in zijn beleving. De opdracht was niet alleen het aanleggen van een nieuwe snelweg, maar ook het laten beleven van het landschap door de weggebruikers. En dat is gelukt, het landschap wordt hier gevierd. Waar we nu proberen om wegen zoveel mogelijk te verstoppen, is deze weg nog één langgerekte tour door het landschap.

Maar deze beleving zal straks radicaal veranderen. Het verkeer neemt toe en de A1 wordt breder en voorzien van onder meer de bekende matrixborden. Het onbelemmerde zicht op de horizon, die nu oneindig ver weg ligt, wordt straks beperkt door het ritme van de portalen. En waar portalen komen moet ook vangrail geplaatst worden. Het wordt straks bijna een gewone snelweg, alleen de geluidschermen ontbreken (nog?). En wat moet ik dan straks? Blijf ik (elektrisch) zoeven over het nieuwe asfalt of pak ik dan de trein? Die gaat ook heel mooi door het bos, maar mist toch de beleving zoals je die nu in de auto ervaart. Tot die tijd geniet ik nog maar, raampje op een kier, op vakantie over de A1.

Jaap de Koning
hoofd Witteveen+Bos-kantoor Amsterdam

Deze column is verschenen op de website www.cobouw.nl