Maatschappelijk verantwoord renoveren Heinenoordtunnel

De Heinenoordtunnel is sinds 1969 in gebruik en maakt onderdeel uit van het hoofdwegennet in het tracé A29. De tunnel is een cruciale schakel voor Zuid-Holland en West-Brabant. Dagelijks passeren circa 110.000 voertuigen de Heinenoordtunnel. In de loop der tijd hebben er diverse levensduurverlengende onderhoudswerkzaamheden plaatsgevonden aan het civiele deel en aan de tunnel technische installaties (TTI). De Heinenoordtunnel is vrijwel aan het einde van zijn technische levensduur voor de TTI en behoeft grondige renovatie.

De constructie van de tunnel is nog in relatief goede staat. Om de levensduur van de gehele tunnel weer op niveau te krijgen en te behouden, heeft Rijkswaterstaat een uitvraag gedaan voor een flinke opknapbeurt, een maatschappelijk verantwoorde renovatie. Met dit renovatieproject moet de tunnel ook in de toekomst veilig en betrouwbaar zijn, waarbij de bereikbaarheid en beschikbaarheid gegarandeerd blijven. De renovatie moet met zo min mogelijk hinder worden uitgevoerd.

Witteveen+Bos heeft in 2018 ingeschreven op de uitvraag via de Samenwerkingsovereenkomst Ingenieursdiensten 3 van Rijkswaterstaat, samen met subconsultants Tunnel Engineering Consultants (TEC) en Covalent. TEC is opgericht in 1988 en betreft een samenwerkingsverband tussen RHDHV en Witteveen+Bos. TEC werkt aan spraakmakende en grote tunnelprojecten zowel nationaal als ook internationaal. Door het behalen van de beste EMVI-score (beste prijskwaliteitsverhouding) is aan Witteveen+Bos de opdracht gegund. De opdracht loopt van 2018 tot en met 2023, met mogelijk een jaar verlenging.

Het maatschappelijk verantwoord renoveren van de Heinenoordtunnel omvat meer dan het standaard renoveren van de tunnel. In dit project wordt ook specifiek gekeken naar duurzaamheid en de toepassing van duurzame energie, circulariteit en innovatieve ontwikkelingen.

Bereikbaarheid is een belangrijke voorwaarde: de renovatie moet met zo weinig mogelijk hinder worden uitgevoerd. Het vervangen van de installaties en systemen zal daarom parallel plaatsvinden, waarbij de tunnel zoveel mogelijk beschikbaar blijft voor het wegverkeer. Dat betekent dat de nieuwe installaties en systemen worden geïnstalleerd terwijl de oude blijven werken. Pas als alles getest is en goed werkt, worden de oude installaties en systemen verwijderd. Om dit mogelijk te maken is het noodzakelijk om eerst het middentunnelkanaal te bouwen. In dit kanaal komen de kabels en leidingen en delen van de tunnel technische installaties en een vluchtgang, waar in geval van een calamiteit gebruik van gemaakt kan worden.

Het overgrote deel van de tunnel technische installatie is rond 2024 aan het einde van de technische levensduur en moet vervangen worden. De individuele deelinstallaties kunnen niet meer los van elkaar worden aangepakt, mede omdat de centrale bediening, de besturings- en bewakingsinstallatie (3B) ook moet worden vervangen. De tunnel en beide dienstgebouwen worden daarom volledig gerenoveerd. Dit gebeurt op basis van de Landelijke Tunnelstandaard (LTS) van Rijkswaterstaat.

Het ontwikkelen en realiseren van een generiek (software en hardware) bouwblok 3B Tunnels is onderdeel van het project. 3B staat voor Bediening, Bewaking en Besturing. Dit bouwblok gaat als blauwdruk dienen voor de 3B van de navolgende te renoveren tunnels. Het bouwblok 3B Tunnels is een verdere standaardisatie op basis van de Landelijke Tunnelstandaard.

Dit project fungeert als een launching project. De renovatie van de Heinenoordtunnel is onderdeel van het landelijke programma Vervanging en Renovatie (VenR). Een programma waarin de komende jaren in Zuid-Holland acht tunnels van nieuwe en gestandaardiseerde bedienings-, besturings- en bewakingssystemen en/of TTI’s worden voorzien.

Onderdeel van de opdracht aan Witteveen+Bos is het tijdig komen tot een goed afgewogen en geïntegreerde Design, Contract & Maintain (DCM) uitvraag voor de realisatie van deze opdracht. Daarbij is gekozen voor een twee-fasen aanpak waarbij we samen met de geselecteerde aannemerscombinatie Savera III afspraken maken over ontwerpoplossingen, planning, risico’s en kosten. Dit om tot een haalbare en maakbare aanpak voor de uitvoering te komen.

Samen met Rijkswaterstaat wordt er gewerkt als een integraal projectteam. Het gaat om samenwerking op het gebied van projectmanagement, projectbeheersing, informatievoorziening, omgevingsmanagement, contractmanagement en technisch management. Witteveen+Bos staat aan de lat voor zowel de voorbereiding en aanbesteding als de begeleiding tijdens de realisatie. De scope van het werk is multidisciplinair en omvat onder andere:

• elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties
• industriële automatisering
• bereikbaarheidsplannen
• civiele- en bouwkundige constructies
• integrale veiligheid en tunnelveiligheid
• duurzaamheid en circulariteit
• stakeholdermanagement
• conditionerende onderzoeken (flora & fauna, bodem, archeologie en NGE).

Van de Heinenoordtunnel is tevens een Digital Twin gerealiseerd. Via een laserscanner is de tunnel ingelezen en daarna gemodelleerd. Hiermee is het mogelijk om virtueel via software door de tunnel te navigeren (Virtual Reality), wat bijdraagt aan een betere gebruikerservaring, die nagenoeg overeenkomt met de werkelijke situatie. De Digital Twin wordt gedurende de realisatiefase verder uitgewerkt met de opdrachtnemer.

De aanbesteding voor het project is in januari 2020 gestart. Omdat het project een strakke planning kent, was iedereen er van doordrongen dat de trein tijdens de coronacrisis moest blijven rijden. Het tijdelijk on hold zetten of vertragen van het project was geen optie. We hebben daarom een nieuwe werkaanpak gerealiseerd en samen met de opdrachtgever naar de invulling van de verschillende overlegstructuren gekeken: wie moet waar aanschuiven, hoe houden we iedereen op de hoogte. Door de flexibiliteit van de betrokken teams in het realiseren van een nieuwe, grotendeels digitale, aanpak, hebben we in samenwerking met de opdrachtgever, Rijkswaterstaat, snel een nieuwe werkmodus gevonden.

Van 2018 tot en met 2020 zijn de onderzoeken en ontwerpdocumenten opgesteld. De aanbesteding is inmiddels succesvol verlopen en inmiddels zitten we in de uitwerkingsfase met de geselecteerde aannemerscombinatie Savera III.