Gepubliceerd op 24 augustus 2021

Het moonshot van René Didde: Niet (meer) pappen, maar nathouden

In 1962 maakte president John F. Kennedy met een inspirerende, gedurfde speech - ook bekend als de ‘Moonshot speech’ - de Verenigde Staten rijp voor een kostbaar maar zeer succesvol ruimtevaartprogramma, een programma waarin duizenden Amerikanen hun kennis, inzichten en energie samenbalden om de eerste mens voet op de maan te laten zetten. Ook in het waterbeheer kunnen we vandaag de dag wel wat ‘moonshot thinking’ gebruiken. Als afsluiting én voortzetting van de webinarreeks ‘Klimaatrobuuste Watersystemen’, vragen we een aantal mensen uit de wereld van de wetenschap en het waterbeheer naar hun persoonlijke moonshot en de inzet die ze daarvoor plegen. Deze keer: René Didde.

Jarenlang stelde hij voor dag- en weekbladen als De Groene Amsterdammer, Hervormd Nederland en de Volkskrant vragen aan wetenschappers, waterschappers, bestuurders en politici over talloze onderwerpen op het gebied van duurzaamheid en milieu. Na de publicatie van ‘Nederland Droogteland’ worden de vragen ineens aan hem gesteld. Een jaar lang verdiepte Didde zich voor dit boek in het complexe droogtevraagstuk, en komt hij met een aantal lezenswaardige aanbevelingen die ons ‘Weg uit de Droogte’ kunnen leiden, zoals de titel van het slothoofdstuk heet.

Wie ben je en wat drijft je als journalist?

'Ik heb ooit Milieuhygiëne gestudeerd aan de Universiteit van Wageningen. Vandaaruit ben ik de journalistiek in gerold, met een grote interesse voor milieu- en duurzaamheidsvraagstukken. Daar schrijf ik graag over, op een niet-populariserende manier. Ik ben misschien wel de enige journalist in Nederland die af en toe letterlijk ‘riooljournalistiek’ bedrijft. Ik duik diep in mijn onderwerpen. En ik ben gefascineerd door innovaties, vooral door eco-modernistische oplossingen die de laatste jaren in opkomst zijn, zoals natuurlijke golfbrekers, de Zandmotor en Bouwen met Natuur. Ecomodernisten vinden dat de modernisering van de maatschappij geen bedreiging voor de duurzaamheid hoeft te zijn, maar juist duurzaamheid helpt bevorderen.'

Wat is jouw moonshot?

'Mijn moonshot is dat we binnen tien jaar een serieus begin hebben gemaakt met een herverkaveling van functies, op basis van het uitgangspunt ‘functie volgt peil’. Dat betekent dat we ophouden met drinkwaterwinning in kwetsbare natuurgebieden en dat we stoppen met landbouw op plekken waar we zonder schadelijke hydrologische ingrepen tientallen procenten opbrengstverlies zouden hebben door wateroverlast danwel vochttekort. Bijvoorbeeld het telen van bloembollen op de hogere zandgronden, zoals nu in toenemende mate gebeurt in Drenthe. Begrijp me goed: Ik ben niet tegen landbouw. Maar het moet wel gebeuren op plekken die daar hydrologisch gezien het meest geschikt voor zijn. En wij moeten boeren in ruil daarvoor fatsoenlijk betalen voor duurzaam geproduceerd voedsel en ‘systeemdiensten’ zoals beheer van houtwallen, biodiverse akkerranden en slootkanten. Niet alleen de landbouw en industrie verbruiken veel water trouwens, wij als consumenten gebruiken samen nog veel meer. En daar kunnen we best wat aan doen. Bijvoorbeeld door  ons voor de extra kuubs water die we gebruiken voor zwembaden en gazons, een veel hogere prijs te laten betalen. In België, waar ze dit doen, heeft dat geleid tot een aardige vermindering van het drinkwatergebruik.'

Wat is er nodig voor dit moonshot?

'Mijn boek heeft me geleerd dat we eigenlijk al  behoorlijk veel kennis hebben over ons water- en bodemsysteem om het droogteprobleem op te lossen en in de slipstream daarvan mogelijk nog veel meer problemen als CO2-uitstoot en stikstof. Wat er nodig is, is dat er op politiek-bestuurlijk niveau conclusies aan worden verbonden, zodat deze kennis wordt verankerd in beleid, in wet- en regelgeving. Het is ook nodig dat er veel meer centrale regie komt vanuit de overheid voor het aansturen van gebiedsprocessen, zoals de Dienst Landelijk Gebied dat decennia lang deed. En ga nou eens echt aan de slag. Zoek in een regio met alle belanghebbende partijen onder aansturing van een centrale overheid tien droogte hotspots uit en maak er binnen enkele jaren samen tien ‘wetspots’ van. '

Welke bijdrage kun je zelf leveren, als vertegenwoordiger van een waterschap, ingenieursbureau, onderzoeksinstelling, kennisinstituut, wetenschapsjournalist, etc.?

'Ik hoop dat ik met mijn artikelen en publicaties het bewustzijn bij de lezers vergroot en hen aanzet om dingen anders te gaan doen. Beleidsmakers en politici. Wetenschappers en waterschappers. Maar ook gewone burgers. Bijvoorbeeld het besef dat je zuinig moet zijn met water.'

Welke bijdrage lever je zelf, als persoon, aan de watertransitie en het oplossen van het droogteprobleem?

'Voor mijn boek sprak ik met Jelle Hannema, de directeur van Vitens. Onder meer over ‘Panorama Waterland’, een ambitieus plan om de Sallandse Heuvelrug compleet zelfvoorzienend te laten worden. We bleken er allebei dezelfde douchegewoonte op na te houden. Voordat we onder een warme douche stappen, vangen we het eerste, nog koude douchewater op in een teiltje om daar vervolgens de planten mee te wateren. Ik ben mij door het schrijven van dit boek zeer bewust geworden van het feit dat water een kostbaar goed is.'

Wat wil je waterprofesssionals, waterbeheerders en politici meegeven?

'We zijn als waterland groot geworden met polderen, letterlijk en figuurlijk. Maar dat heeft vaak ook geleid tot pappen en nathouden. Het is nu echt de hoogste tijd dat we stoppen met ‘pappen’ en echt concreet werk gaan maken van het ‘nathouden’.'

Deel deze blog