Grote vraagstukken het hoofd bieden

Het is fascinerend om te zien hoe op de campus van Wageningen University duizenden studenten en onderzoekers zich dagelijks wijden aan het bestuderen van de grote vraagstukken van deze tijd. Zij richten zich met name op het op duurzame wijze voorzien in voedsel en biologische materialen als vezels of bioplastics, het vinden van evenwicht tussen verschillende vormen van landgebruik en het begrijpen van grote processen op onze planeet, zoals veranderingen in biodiversiteit en klimaat. Anders gezegd: ze werken aan de biobased economy, een economie waarin het grootste gedeelte van de grondstoffen op lange termijn uit de levende natuur komt, geïnspireerd door de kringlopen uit de natuur.

Zowel in de breedte als in de diepte worden mechanismen van problemen en oplossingen ontrafeld, zodat kennis kan worden ingezet om maatregelen en technologieën te ontwerpen. Er heerst een positief optimistische sfeer onder de gedreven jonge mensen uit honderd verschillende landen die dagelijks, zelfs in de zomermaanden, op onze prachtige campus verblijven. Dat optimisme is, om maar een term uit ons vak te gebruiken, broodnodig in een tijd waarin somberheid en zelfs apocalyptische gevoelens de boventoon voeren. Deels is dat een begrijpelijke reactie op de vele schokken die de wereld te verwerken krijgt door internationale en nationale gebeurtenissen. Maar pessimisme verlamt. En die gevoelens zijn ook niet terecht, want als we terugkijken moeten we vaststellen dat we het op tal van fronten veel beter doen dan een kleine eeuw geleden. De kwaliteit van leven - overal ter wereld en hoe we het ook meten - is omhoog gegaan en we hebben de grootste milieuproblemen sinds de jaren zestig en zeventig ook beter weten te pareren.

Dat komt doordat wetenschap en techniek niet hebben stilgezeten. En dat komt doordat onderwijs, wetenschap, politiek en bedrijfsleven de handen ineenslaan om verantwoorde oplossingen te vinden. Stilstaan of teruggaan naar een geromantiseerde tijd is geen optie. Dat wil niet zeggen dat we niet moeten kijken hoe we positieve kanten uit het verleden kunnen behouden, zoals kleinschaligheid, menselijke betrokkenheid en de trots op ons vakmanschap. Onze uitdaging - het werken aan een biobased economy - laat zien wat mogelijk is juist dankzij moderne technologieën in combinatie met de menselijke waarden die we delen. Het inzetten van digitalisering, robots en drones in de voedselproductie biedt enorme kansen op een nog nauwkeuriger gebruik van water, nutriënten en gewasbeschermingsmethoden en maakt de arbeidsomstandigheden gezonder en veiliger. Het biedt consumenten zelfs de mogelijkheid precies te weten waar hun voedsel vandaan komt en hoe het wordt geproduceerd. En deze vernieuwingen zijn niet alleen aan de orde in de westerse wereld. Het zou mij niet verbazen als over enkele jaren Afrikaanse boeren vooroplopen met de inzet van precisielandbouw, net zoals ze nu al vooroplopen in het gebruik van mobiele communicatiemiddelen. Natuurlijk moet dan ook goed gekeken worden naar het creëren van nieuwe werkgelegenheid binnen en buiten de sector agrifood.

Je kunt niet altijd op techniek vertrouwen, maar we kunnen wel vertrouwen op het menselijk vernuft en de honger naar kennis van jonge generaties. Wij zijn - ondanks wat pessimisten vandaag de dag roepen - nog lang niet aan het einde van onze mogelijkheden. Nu zijn onze studenten voor hun onderwijs nog bijna fulltime op de campus aanwezig, maar nieuwe online interactieve technologie geeft ons de mogelijkheid om ook los van tijd en plaats overal ter wereld onze kennis te delen. Dit is terug te zien in de meer dan 40.000 deelnemers aan onze eerste twee online cursussen over voeding en plantenwetenschappen.

Dit is slechts het begin en het is spannend om je af te vragen hoe universiteiten er over 10 of 20 jaar uit zullen zien. En nog belangrijker, om je af te vragen welke oplossingen de grootste bijdragen zullen leveren aan het verbeteren van de leefomstandigheden van de meer dan 9 miljard mensen die onze aarde in 2050 bewonen. Wageningen zal met haar veelzijdige alumni haar steentje bijdragen, daar kunt u van op aan!

Louise Fresco
voorzitter Raad van Bestuur Wageningen UR