Dijkversterking Den Oever-Den Helder wordt adaptief

De dijken tussen Den Oever en Den Helder voldoen op sommige stukken niet aan de nieuwste veiligheidseisen. Witteveen+Bos en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) werken aan een oplossing met een unieke aanpak om deze dijken te versterken. Verwacht wordt, dat het goedgekeurde projectbesluit in 2023 op tafel ligt. Het gaat in totaal om circa 13 kilometer dijk. 

1,2 miljoen Noord-Hollanders

De dijken tussen Den Oever en Den Helder beschermen 1,2 miljoen Noord-Hollanders tegen hoogwater uit de Waddenzee. Het gaat om de Wieringer Zeewering, de Amsteldiepdijk en de Balgzanddijk. Deze dijken voldoen niet op alle plekken aan de nieuwste veiligheidseisen. Op dit moment is het veilig, maar de dijken moeten wel versterkt worden zodat inwoners in de toekomst veilig in dit gebied kunnen blijven wonen, werken en recreëren. Deze werkzaamheden worden in het kader van het nationale Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) opgepakt door HHNK en Witteveen+Bos. 

Adaptief versterken

Niet alle dijkdelen zijn even hard toe aan versterking. Dit heeft geleid tot de keuze van een adaptieve aanpak. Met deze aanpak bekijken HHNK en Witteveen+Bos - zonder dat de waterveiligheid uit het oog wordt verloren - per dijkvak wat het ideale moment van versterken is. Concreet betekent dit dat het project twee parallelle sporen kent. De dijkvakken in het eerste spoor, de meest urgente, landen uiteindelijk in een Projectbesluit. Voor de dijkvakken in het tweede spoor (adaptief) wordt via monitoring bekeken wanneer en of er versterking plaats moet vinden. De indeling van deze sporen staat niet vast en dijkvakken kunnen gedurende het proces wisselen tussen sporen.

Deze gespreide aanpak, het adaptieve, is uniek bij dijkversterkingen en biedt een flexibel alternatief op een - normaliter - lineair proces. Dit brengt meerdere voordelen met zich mee, zoals het benutten van de restlevensduur van delen van de dijk. Bovendien zijn, door de dijk in delen te versterken en niet geheel in één keer, de effecten voor de natuur minder groot en kan er tussentijds belangrijke informatie vergaard worden met betrekking tot het verloop van de natuurlijke verzanding en hoe deze een rol zou kunnen spelen als natuurlijke golfbreker. En biedt de adaptieve aanpak de kans om in te springen op initiatieven uit de directe omgeving of raakvlakprojecten die tegelijkertijd of in de nabije toekomst in de Noordkop gaan spelen. Dit sluit aan op het gedachtegoed achter de nieuwe Omgevingswet. 

Cruciaal bij een project als deze met twee parallelle sporen is een gestructureerd ontwerp- en keuzeproces dat zorgt voor optimale uitwisseling van informatie, adaptiviteit en duidelijkheid over wanneer en hoe er tussen de sporen gewisseld kan worden zónder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit en dus de waterveiligheid. Witteveen+Bos levert voor HHNK de procesaanpak adaptief versterken aan, inclusief een herbruikbaar beoordelingskader om mee te navigeren binnen de twee sporen aanpak. Ook een slimme monitoringstool hoort bij het pakket. Deze tool verschaft inzichten in de actuele veiligheidssituatie voor het dijktraject. 

Omgevingswet

De adaptieve aanpak is niet het enige unieke aspect aan dit project. Omdat de (ontwerp-) planproducten pas in procedure worden gebracht na de inwerkingtreding van de Omgevingswet op (naar verwachting) 1 juni 2022 heeft HHNK ervoor gekozen om de voorbereiding van het project conform de Omgevingswet uit te voeren. 

De Omgevingswet bundelt wetgeving en regels voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. Daarmee vormt de wet de basis voor een samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving, ruimte voor lokaal maatwerk en betere en snellere besluitvorming. Het stelsel van de Omgevingswet stelt de gebruikers centraal en bevordert participatie, bijvoorbeeld door inwoners en ondernemers zo goed mogelijk te betrekken bij de ontwikkeling van de leefomgeving.