De nieuwe krakers

Cobouw column Jaap de Koning

Mijn zoon (15) stelde mij laatst een vraag over krakers. Of het klopte dat er vroeger krakers in Amsterdam waren en dat die zomaar gingen wonen in panden die leeg stonden? Ik beaamde dat en vertelde over de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw. Over de rellen bij de kroning van Beatrix (‘Geen woning, geen kroning’), veldslagen in de straten van Amsterdam, barricades, brandende auto’s, waterkanonnen, ontruimingsacties door de ME en natuurlijk over de aanleiding. De woningnood was hoog en er stonden veel panden leeg, vaak jaren achtereen. Vanuit de tijdgeest ontstonden initiatieven om die ruimte dan maar te benutten. Een koevoet tussen de deur, wat spulletjes naar binnen en er kon gewoond worden. En - ook in de tijdgeest - dat werd gedoogd.

Maar tijden veranderen en de maatschappelijke weerstand groeide. Er kwam strengere wetgeving, het krakersvolk dunde uit en langzamerhand verdween het verschijnsel. Eén van de laatste krakersbolwerken, Vrankrijk aan de Spuistraat, is omgevormd tot een soort woongemeenschap met een werkcafé. Ook de kraker met zijn karakteristieke outfit - zwarte kleding, kistjes, leren jack, ruig kapsel - is minder aanwezig in het straatbeeld. Maar als je goed kijkt, zie je de nieuwe krakers in groten getale door Amsterdam lopen. Ze spreken een andere taal en lopen al met handschoenen aan als het gewoon 15 graden is. Ze veroorzaken ook overlast, met hun rolkoffers en door hun massale aanwezigheid. Soms zijn ze bijzonder storend, als ze bijvoorbeeld een bierfiets huren. En ze bezetten onze huizen. Weliswaar onder het mom van een geringe betaling, maar de woningen staan leeg (voor hen). Pandjesbazen (zelfs van koninklijke statuur) hebben een nieuwe markt gevonden en worden geholpen door de ondernemers die digitale platforms ontwikkelen zoals Airbnb. Ook nu ontwikkelt de overheid nieuwe wetgeving om het verschijnsel te beheersen, maar ze loopt achter de feiten aan. Ook nu zit de heersende tijdgeest erachter, het marktdenken, de mythe van de deeleconomie. Het antwoord aan mijn zoon was tevens een correctie op zijn vraag; kraken is niet alleen van vroeger, het gebeurt nog steeds.

Jaap de Koning
hoofd Witteveen+Bos-kantoor Amsterdam

Deze column is verschenen op de website www.cobouw.nl